Vasten is in. Heel wat mensen zijn voortdurend in de weer om wat overtollige kilo’s kwijt te raken. De dieetindustrie draait als een tierelier. Hun reclamespots hebben vaak iets weg van een vastenpredikant die ons bewijst hoe nodig het is om slank te zijn. Deze hype heeft natuurlijk weinig te maken met de kerkelijke vastentijd. Daarom gebruiken we in de liturgie niet meer het woord vastentijd, maar veertigdagentijd als voorbereiding op het feest van de Verrijzenis: Pasen, het feest van het sterven en verrijzen van Jezus. Je voorbereiden op het Paasfeest wil zeggen met Jezus optrekken naar Jeruzalem en je daarvoor in de komende veertigdagentijd in de juiste conditie brengen.

Vrij maken

Eigenlijk is het Paasfeest al met Kerstmis begonnen. Met Kerstmis hebben we Jezus uitbundig welkom geheten in onze mensenwereld als onze Heiland en Verlosser. Maar de kerststal is nog maar amper ingepakt en opgeborgen of veel mensen zijn al weer afgehaakt. De komende veertigdagentijd schut ons weer wakker en nodigt ons uit om met Jezus op weg te gaan naar Pasen. Op weg gaan naar Pasen wil zeggen, je vrij maken van een te grote afhankelijkheid van de materiële dingen om je heen, je openstellen voor het nieuwe leven dat Jezus voor ons aan het kruis verworven heeft. Jezus begint zijn gang naar Jeruzalem door zich veertig dagen terug te trekken in de woestijn, zo horen we in de evangelielezing van Mattheüs (5, 1-12a) op de eerste zondag van de veertigdagentijd. De woestijn is de plaats waar niets groeit, waar de hitte ondraaglijk is, waar geen weg of boom is om je op te oriënteren: er is enkel stilte. Jezus kiest voor de stilte van de woestijn om zich helemaal te kunnen concentreren op zijn goddelijke opdracht, om in de stilte zich te verenigen met zijn Vader.

Godsontmoeting

In de Bijbel wordt de woestijn daarom heel vaak een plaats van Godsontmoeting genoemd, de plaats waar de mens God het meest intens kan ervaren. Jezus was niet de eerste die de woestijn opzocht. In de Bijbel komen we ook grote krachtige figuren tegen die zich ook terugtrokken in de woestijn: zo trok Mozes 40 dagen door het woeste gebergte van Sinaï, Elia liep 40 dagen en nachten door de woestijn en niet te vergeten de voorloper van Jezus: Johannes de Doper. En dan nu Jezus zelf, Hij trekt zich aan het begin van zijn kruisgang naar Jeruzalem terug in de woestijn, ook Hij moest een woestijnervaring ondergaan. De geest drijft Hem zelfs naar de woestijn zegt Lukas (4, 1-2): “ … en geleid door de Geest zwierf Hij 40 dagen rond door de woestijn, waar Hij door de duivel op de proef werd gesteld. Al die tijd at Hij niets en toen de 40 dagen waren verstreken had hij honger.” Jezus wordt overgeleverd aan honger, dorst, eenzaamheid, stilte en bekoring.

Bekoring

Dat is het moment dat de duivel zijn kans grijpt. “Als Gij de Zoon van God zijt, beveel dan deze stenen hier in brood te veranderen”, daagt hij Jezus uit. Maar Jezus antwoordt: “De mens leeft niet van brood alleen.” Brood heeft hier veel namen, het staat voor alle mogelijkheden waarmee de mens aan zijn eigen leven zin kan geven: voedsel, geld, macht, gezondheid, succes. Jezus zegt: hoe goed die dingen ook allemaal zijn, ze hebben niet de kracht om aan de mensen de volheid van het leven te schenken. Hoeveel mensen klampen zich niet vast aan vergankelijke dingen en denken dat zij hun leven zinvol kunnen maken met macht en bezit. Maar al die dingen geven slechts een tijdelijk gevoel van vervulling. Jezus nodigt ons uit om ons vrij te maken van die honger naar bezit,macht en succes. Hij nodigt ons uit om in de komende veertigdagentijd samen na te denken over de vluchtwegen in ons leven: de bekoringen. Ook al bidden we sinds kort “En breng ons niet in beproeving”, laten we toch nog even vasthouden aan het woord‘bekoring’.

Meer dan brood

Van bekoring naar bekering, het scheelt maar één letter, maar precies daar draait het om in deze veertigdagentijd. Keren we terug naar de grondvragen van ons bestaan. Het leven is meer dan genot, bezit of macht. “Het leven”, Vasten: jezelf voorbereiden op Pasen Van bekoring naar bekering, daar gaat het om zegt Jezus, “is meer dan brood alleen.” Jezus wil niet afhankelijk zijn van al die materiële zaken. En staande op de bovenbouw van de tempelpoort, maakt Hij de duivel duidelijk dat Hij zich niet laat bekoren. Vlak daarna, staande op een hoge berg, deelt Jezus de duivel mee dat Hij geen enkele politieke of religieuze macht op het oog heeft. “Mijn rijk is niet van deze wereld.” Jezus knielt voor geen enkele macht. Hij buigt alleen voor God. Buigen ook wij ons voor God en laten we in deze veertigdagentijd voorafgaand aan Pasen samen met Jezus op weg gaan, de weg van sterven aan onszelf, de weg van toewijding aan anderen, de weg van gebed en bezinning. Dan zal het nieuwe leven dat Jezus door zijn lijden en sterven heeft verworven openbreken in ons eigen leven en in de wereld waarin wij leven. Dan kan Pasen ook in ons zijn intrede doen.

Piet de Jong pr