Vasten is in. Heel wat
mensen zijn voortdurend in de weer om wat overtollige kilo’s kwijt te raken. De
dieetindustrie draait als een tierelier. Hun reclamespots hebben vaak iets weg
van een vastenpredikant die ons bewijst hoe nodig het is om slank te zijn. Deze
hype heeft natuurlijk weinig te maken met de kerkelijke vastentijd. Daarom
gebruiken we in de liturgie niet meer het woord vastentijd, maar
veertigdagentijd als voorbereiding op het feest van de Verrijzenis: Pasen, het
feest van het sterven en verrijzen van Jezus. Je voorbereiden op het Paasfeest
wil zeggen met Jezus optrekken naar Jeruzalem en je daarvoor in de komende
veertigdagentijd in de juiste conditie brengen.
Vrij maken
Eigenlijk is het
Paasfeest al met Kerstmis begonnen. Met Kerstmis hebben we Jezus uitbundig
welkom geheten in onze mensenwereld als onze Heiland en Verlosser. Maar de kerststal
is nog maar amper ingepakt en opgeborgen of veel mensen zijn al weer afgehaakt.
De komende veertigdagentijd schut ons weer wakker en nodigt ons uit om met
Jezus op weg te gaan naar Pasen. Op weg gaan naar Pasen wil zeggen, je vrij
maken van een te grote afhankelijkheid van de materiële dingen om je heen, je openstellen
voor het nieuwe leven dat Jezus voor ons aan het kruis verworven heeft. Jezus
begint zijn gang naar Jeruzalem door zich veertig dagen terug te trekken in de
woestijn, zo horen we in de evangelielezing van Mattheüs (5, 1-12a) op de
eerste zondag van de veertigdagentijd. De woestijn is de plaats waar niets groeit,
waar de hitte ondraaglijk is, waar geen weg of boom is om je op te oriënteren:
er is enkel stilte. Jezus kiest voor de stilte van de woestijn om zich helemaal
te kunnen concentreren op zijn goddelijke opdracht, om in de stilte zich te verenigen
met zijn Vader.
Godsontmoeting
In de Bijbel wordt de
woestijn daarom heel vaak een plaats van Godsontmoeting genoemd, de plaats waar
de mens God het meest intens kan ervaren. Jezus was niet de eerste die de
woestijn opzocht. In de Bijbel komen we ook grote krachtige figuren tegen die
zich ook terugtrokken in de woestijn: zo trok Mozes 40 dagen door het woeste
gebergte van Sinaï, Elia liep 40 dagen en nachten door de woestijn en niet te
vergeten de voorloper van Jezus: Johannes de Doper. En dan nu Jezus zelf, Hij
trekt zich aan het begin van zijn kruisgang naar Jeruzalem terug in de
woestijn, ook Hij moest een woestijnervaring ondergaan. De geest drijft Hem
zelfs naar de woestijn zegt Lukas (4, 1-2): “ … en geleid door de Geest zwierf
Hij 40 dagen rond door de woestijn, waar Hij door de duivel op de proef werd
gesteld. Al die tijd at Hij niets en toen de 40 dagen waren verstreken had hij honger.”
Jezus wordt overgeleverd aan honger, dorst, eenzaamheid, stilte en bekoring.
Bekoring
Dat is het moment dat de
duivel zijn kans grijpt. “Als Gij de Zoon van God zijt, beveel dan deze stenen
hier in brood te veranderen”, daagt hij Jezus uit. Maar Jezus antwoordt: “De
mens leeft niet van brood alleen.” Brood heeft hier veel namen, het staat voor alle
mogelijkheden waarmee de mens aan zijn eigen leven zin kan geven: voedsel,
geld, macht, gezondheid, succes. Jezus zegt: hoe goed die dingen ook allemaal
zijn, ze hebben niet de kracht om aan de mensen de volheid van het leven te
schenken. Hoeveel mensen klampen zich niet vast aan vergankelijke dingen en
denken dat zij hun leven zinvol kunnen maken met macht en bezit. Maar al die
dingen geven slechts een tijdelijk gevoel van vervulling. Jezus nodigt ons uit
om ons vrij te maken van die honger naar bezit,macht en succes. Hij nodigt ons
uit om in de komende veertigdagentijd samen na te denken over de vluchtwegen in
ons leven: de bekoringen. Ook al bidden we sinds kort “En breng ons niet in beproeving”,
laten we toch nog even vasthouden aan het woord‘bekoring’.
Meer dan brood
Van bekoring naar
bekering, het scheelt maar één letter, maar precies daar draait het om in deze veertigdagentijd.
Keren we terug naar de grondvragen van ons bestaan. Het leven is meer dan genot,
bezit of macht. “Het leven”, Vasten: jezelf voorbereiden op Pasen Van bekoring naar
bekering, daar gaat het om zegt Jezus, “is meer dan brood alleen.” Jezus wil niet
afhankelijk zijn van al die materiële zaken. En staande op de bovenbouw van de tempelpoort,
maakt Hij de duivel duidelijk dat Hij zich niet laat bekoren. Vlak daarna,
staande op een hoge berg, deelt Jezus de duivel mee dat Hij geen enkele politieke
of religieuze macht op het oog heeft. “Mijn rijk is niet van deze wereld.”
Jezus knielt voor geen enkele macht. Hij buigt alleen voor God. Buigen ook wij
ons voor God en laten we in deze veertigdagentijd voorafgaand aan Pasen samen met
Jezus op weg gaan, de weg van sterven aan onszelf, de weg van toewijding aan
anderen, de weg van gebed en bezinning. Dan zal het nieuwe leven dat Jezus door
zijn lijden en sterven heeft verworven openbreken in ons eigen leven en in de
wereld waarin wij leven. Dan kan Pasen ook in ons zijn intrede doen.
Piet de Jong pr